Zaad is het resultaat van de veranderingen die een bevruchte eicel ondergaat na de bestuiving. Het bestaat uit een embryo, een voedselreserve en een zaadhuid die het geheel beschermt. De grootte van de voedselvoorraad varieert van soort tot soort. Het uiterlijk van zaden kan erg verschillen.
Hun vorm, grootte, kleur en textuur zijn afhankelijk van de plant waaruit ze voortkomen.
Uit deze zaden groeien dan mooie, krachtige planten die op hun beurt nieuwe zaden voortbrengen en zo de levenscyclus laten voortduren.
Zaden verspreiden zich op de meest uiteenlopende manieren. Naargelang de plantensoort en de omstandigheden kunnen ze gewoon aan de voet van de moederplant terecht komen, ver weg vliegen, gedragen door de wind of meereizen in de pels van een voorbijlopend dier. Ze proberen daarbij steeds zich zo ver mogelijk te verspreiden. Wind, water, insecten, vogels en vele andere dieren steken daarbij onbewust een handje toe.

Zaden kunnen bijzonder lang wachten tot ze ontkiemen. De omstandigheden moeten immers gunstig zijn voor een optimale ontwikkeling. Deze slaaptoestand noemen we ook wel de kiemrust. Zaden ontwaken uit deze kiemrust dankzij bepaalde stimuli. Die kunnen erg verschillend zijn. Zo moeten sommige zaden door het verteringskanaal van een dier heen om te kunnen kiemen, omdat bepaalde verteringsenzymen bij de kieming een rol spelen. Andere zaden worden pas actief na een fermentatieproces of na een winterse vorstperiode.
Om de kiemrust te doorbreken gebruiken tuiniers soms specifieke technieken die deze natuurlijke fenomenen nabootsen.
Respecteer bij het zaaien alle voorwaarden voor een probleemloze ontkieming: waterdosering, temperatuur, lichtintensiteit, zaaidiepte en het juiste seizoen voor het gekozen ras.

Hoelang zaden kiemkrachtig blijven verschilt van soort tot soort. Pastinaakzaad bijvoorbeeld behoudt slechts één jaar lang zijn kiemvermogen. Bij chicoreizaden is dat 10 jaar. Na deze periode verliezen zaden snel hun kiemkracht.
Een kiemtest kan nuttig zijn om het kiempercentage van zaad te bepalen. Tel hiervoor eerst de uitgezaaide zaden, en daarna de kiemplantjes. Je zal merken dat steeds minder kiemplantjes te voorschijn komen naarmate het zaad ouder wordt.
Of zaden lang kiemkrachtig blijven hangt ook af van de omstandigheden waarin ze gedroogd en bewaard worden. Eerst en vooral moeten de zaden helemaal droog zijn. Vervolgens moet je ze bewaren op een droge en koude plek, met minieme temperatuurschommelingen en weinig licht. Een warme en vochtige omgeving kan de zaadkwaliteit negatief beïnvloeden.

Wees ook op je hoede voor kleine insecten die zaden eten. Die kan je gemakkelijk uitschakelen door de zaden enkele dagen in de diepvriezer te bewaren. Dat is trouwens een uitstekende bewaarmethode. In hermetisch gesloten zakken kunnen alle zaden immers zonder probleem een temperatuur van -18 ° aan. Dit verlengt bovendien hun levensduur.

Maar let op! Om de vitaliteit van een ras in stand te houden, is het belangrijk de zaden regelmatig te telen. Alleen op die manier kunnen planten zich aanpassen aan hun milieu en klimaat, die voortdurend veranderen.