Havuç, Apiaceae (Maydanozgiller) familyasına ve Daucus carota türüne aittir. Kökü için yetiştirilir. İki alt türü vardır:

• Genellikle iki yıllık olan batı havucu, carota sativus,
• ve genellikle tek yıllık olan doğu havucu, carota atrorubens.

Bazı havuç çeşitleri erken hasat edilir, bazıları ise depolama için yetiştirilir. Kökleri beyazdan siyaha kadar değişir ve sarı, turuncu, kırmızı veya mor olabilir. Şekilleri de çok çeşitlidir.

Havucun çiçek tablası, genellikle hermafrodit olan küçük çiçeklerden oluşan bir şemsiyedir. Erkek üreme organı, dişi üreme organından önce olgunlaşır. Aynı çiçekte kendi kendine döllenme olmaz. Ancak çiçekler aynı anda açmadığından, aynı bitki üzerinde aynı şemsiye içinde veya iki şemsiye arasında kendi kendine döllenme mümkündür. Döllenme, farklı bitkilerin şemsiyeleri arasında da gerçekleşir.

Dolayısıyla havuç, esas olarak böcekler tarafından tozlanan bir bitkidir. Farklı çeşitler arasında çapraz tozlaşma riski vardır. Havuç, dünyanın birçok bölgesinde yaygın olarak bulunan ve tüm yabani türlerde olduğu gibi genleri baskın olan yabani havuç ile de çapraz döllenebilir. Yabani havuç, çiçek tablasının ortasındaki küçük siyah çiçek sayesinde kolayca ayırdedilir.

Çapraz tozlaşmayı önlemek için, iki havuç çeşidi aralarında yaklaşık bir kilometre mesafe bırakarak yetiştirilmelidir. Eğer arada çit görevi gören doğal bir bariyer varsa bu mesafe 500 metreye düşürülebilir.

Çeşitleri ayrıca cibinliklerin dönüşümlü olarak açılıp kapatılmasıyla veya kapalı bir cibinlik içine küçük böcek kovanlarının yerleştirilmesiyle de izole edebilirsiniz. Bu teknik için, “Tohum üretiminin ABC’si” bölümündeki izolasyon teknikleri modülüne bakınız.

“Doğu” havuç çeşitleri, günlerin uzun olduğu dönemlerde yetiştirildiklerinde genellikle yıllık bitki işlevi görürler. İlk yıldan itibaren tohum üretirler.

“Batı” havuçlarında ise tohum üretmek için iki yıla ihtiyaç vardır. İlk yıl köklerini ve yapraklarını üretirler. Çiçeklenmeden ve ikinci yılda tohum üretmeden önce bir soğuklama dönemi, yani bir kışa gereksinim duyarlar. Erkenci havuç çeşitleri kışın depolanamayacak kadar olgunlaşmaması için mevsiminde mümkün olduğunca geç ekilir. Aksi takdirde bir sonraki baharda tekrar büyümekte zorlanırlar.

Bölgeye bağlı olarak, kış boyunca tohumluk havuç depolamak için farklı yöntemler vardır. En kolayı tabii ki iklim koşulları elveriyorsa onları bahçede bulundukları yerde bırakmaktır. Havuçlarınızı hafif donlardan korumak için bazen bir saman tabakası yeterlidir.

İklimin daha soğuk olduğu ve don riskinin yüksek olduğu bölgelerde, bitkiler kış soğuğundan önce sökülmeli ve dondan uzakta depolanmalıdır.

İlk yıl çiçek açanlar elde tutulmaz çünkü bu tohumlardan elde edilen bitkiler her hasatta giderek daha da erken çiçek açma eğilimine girer. Boyun kısmı yeşermiş, çatlak veya birkaç kökü bulunan havuçları da tohumluk olarak saklamaktan kaçınmalısınız. Kökler susuz bir şekilde topraklarından arındırılır ve yapraklar boynun üstünden kesilir, daha sonra açık havada kısa bir süre kurumaya bırakılırlar.

Tohumluk olarak ayrılacak havuçlar çeşide özgü özelliklere göre seçilmelidir: renk, şekil, canlılık ve depolanabilirlik. Tada göre seçim yapmak da önemlidir, çünkü aynı çeşide mensup her havuç farklı bir tada sahip olabilir. Onları tadına bakmak için havucun ucunu kesebilirsiniz. Kökler daha sonra kül ile dezenfekte edilmelidir.

Ardından seçilen kökleri dondan korunan bir kum havuzuna veya dikey olarak ahşap kutulara koymalısınız. İdeal saklama koşulları 1°C ve %90 ila %95 nemdir.

Kış boyunca, kökleri düzenli olarak kontrol etmeli ve çürümeye başlayanları çıkarmalısınız. Daha sonra, sert don tehlikesi geçtikten sonra bahar başlangıcında kökler tekrar dikilir. Yeniden ekilen köklerin kurumamasına dikkat edilmelidir. Yavaş yavaş ışığa alışmaları ve yoğun güneş ışığından korunmaları gerekir.

Bazı bölgelerde, kültür havuçları yabani havuçlarla aynı zamanda çiçek açar. Çapraz döllenme riskinden kaçınmak için çiçeklenme dönemlerini kademelendirme yönteminden yararlanabilirsiniz. Bunu akılda tutarak, kış sonunda, tohum üretimine yönelik havuç köklerini, dondan korunan, serin ve iyi aydınlatılmış bir yerde saksılara tekrar dikebilirsiniz. Hava koşulları uygun olur olmaz da onları yerine dikmelisiniz.

İyi bir genetik çeşitliliği muhafaza etmek için en az 30 bitki yetiştirilmesi lazımdır, ideal sayı ise 50 ile 100 arasıdır. Bitkiler büyürken sırıkla desteklenmelidir.

Havuç, aynı anda çiçek açmayan birkaç şemsiye üretir:

• Bunlardan ilki, birincil şemsiye adını taşır ve ana gövdenin ucunda bulunur.
• İkincil şemsiyeler, ana gövdeden gelişenlerdir.
• İkincil gövdelerden de üçüncül şemsiyeler oluşur.

Bu çiçek tablaları uzun sürede olgunlaştığı için kademeli olarak hasat edilmelidir.

En iyi tohumlar birincil şemsiyelerdekiler olduğu için bunların hasat edilmesi tercih edilir.

İkincil şemsiyeler ise sadece gerekli olursa hasat edilir.

İlk olgun tohumlar düşmeye başladığında, çiçek tablaları sapın üst kısmı ile birlikte kesilir. Yere düşme eğiliminde olduklarından hava kötü ise daha erken kesilebilirler. Soğuk bölgelerde, bitkiler kökleriyle birlikte Eylül ayında sökülebilir.

Her durumda, kurutma, kuru ve iyi havalandırılan bir yerde devam etmelidir.

Kurutma işlemi sırasında tohumlar yavaş yavaş olgunlaşmaya devam edecektir.

Tohumlar şemsiyelerden elle çıkarılır. Ancak tohumlar dikenle kaplı olduğu için eldiven giyilir. Onları bir elek üzerine ovalarsanız, tohumların dikenleri törpülenecektir. Tohumları ayırmak için öncelikle samanı tutan bir elek kullanmalısınız. Daha sonra tohumlar, tozun geçmesine izin veren daha ince bir elekten geçirilir.

Son olarak, rüzgarda savurmanız veya kalan sapları elle çıkarmanız gerekir.

Çeşit ve türün adının yanı sıra tohumları aldığınız yılı da yazdığınız bir etiket hazırlayarak bunu poşetin içine yerleştirmeyi ihmal etmeyin, çünkü dış kısımdaki yazı silinebilir.

Tohumları birkaç gün dondurucuda saklamak parazit larvalarını öldürecektir.

Havuç tohumları beş yıla kadar çimlenebilir. Bazı durumlarda, bu süre on yıla kadar uzatılabilir. Tohumları bir dondurucuda saklayarak saklama süresini daha da uzatmak mümkündür. Havuç tohumları bazen hasattan sonraki ilk üç ay boyunca uykuda kalır. Dikenli bir gram tohumda yaklaşık 700 ila 800 tohum bulunur.