Mısır, tahıl ürünlerinin çoğu gibi Poaceae ailesinin bir üyesidir, tür adı ise Zea mays’tır. Birkaç çeşit mısır vardır:

Zea mays zaccharata, koçanı tam olgunlaşmadan önce çiğ olarak veya suda haşlama ya da ızgara yapılarak tüketilen şeker mısırıdır. Tohumları kurudukça küçülür. Bu tür serin bölgelerde yetiştirilebilir.

Zea mays indentata, tohumu daha sert bir camsı tabaka ile çevrili nişastalı bir çekirdekten oluşan atdişi mısır. Nişastalı kısım olgunluklaştıkça küçülür ve ona adını veren keskin bir şekil oluşturur. Un yapımında kullanılan, hayvan yemi olarak da kullanılan bir çeşittir.

Zea mays indurata, yani sert mısır, atdişi mısırdan farklı olarak çok küçük nişastalı bir çekirdeğe ve daha büyük bir camsı tabakaya sahiptir. Bu nedenle de esas olarak polenta yapımında kullanılır.

Zea mays microsperma veya everta cin mısır olarak bilinir; bu mısır çeşidi ısıtıldığında patlar ve patlamış mısır olarak tüketilir.

Mısır tek evciklidir, yani aynı bitki üzerinde erkek ve dişi çiçekler bulunur. Erkek çiçek veya püskül, gövdenin tepesinde bulunur. Dişi çiçek ise gövdenin orta kısmında yer alır; gelecekteki koçanı içeren şişkin kısımdır bu, dışarıdan sadece mısır ipeği görülür.

Her ipek, tozlaşmadan sonra koçanda bir tohum üretecek olan bir ovüle bağlıdır.

Mısır allogamdır, yani bir bitki diğerini döller. Aynı zamanda da anemofildir, yani mısır polenlerini 10 km’den uzak mesafelere taşıyan rüzgar tarafından tozlaştırılır.

Rüzgarın poleni düzgün bir şekilde taşıyabilmesi için mısırların en az 3 sıra olacak şekilde gruplar halinde ekilmesi gerekir. Tek sıra olursa tozlaşma zayıf olacak ve koçanlar tam olarak dolgunlaşmayacaktır.

Bazı bölgelerde mısır, üretilen yüksek miktarda polenin cazibesine kapılan arılar tarafından da ziyaret edilebilir. Bir bitki 18 milyona kadar polen üretebilir!

Çapraz tozlaşmayı önlemek için, iki çeşit mısır ekilecekse arada en az 3 km mesafe bırakılmalıdır. Çalı çit gibi doğal bir bariyer varsa bu mesafe 1 km’ye düşürülebilir.

Bundan başka, zamana yayarak izole etme yöntemini de kullanabilirsiniz. Aynı bahçeye iki çeşit mısır, birkaç hafta arayla ekilir. Amaç, ilk çeşidin erkek çiçeklerinin polenlerini salma zamanının diğer çeşidin dişi çiçeklerinin ortaya çıkışıyla kesişmesini önlemektir. Aksi takdirde, çeşitler kaçınılmaz olarak çapraz tozlaşacaktır.

Bu teknik için, çeşide bağlı olarak 55 ila 120 gün arasında değişen büyüme döngüsünün uzunluğunu hesaba katın.

Üretim alanınızın yakınlarında büyük çaplı endüstriyel hibrit mısır tarımı yapılmaktaysa, yetiştirmekte olduğunuz mısır çeşidinin saflığını korumak neredeyse imkansızdır. Bu durumda, elle tozlaşma tohum üretimi için tek çözümdür. Bu yöntem için sıralar birbirinden biraz daha aralıklı ekilmelidir, böylece aralarında yürümek için de yer kalır.

Yağmura dayanıklı sağlam kağıt poşetlere ihtiyacınız olacaktır.

Mısır bitkileri 10 ila 14 gün boyunca çiçek açar. Elle tozlaşma süreci üç gün sürer.

İlk gün dişi çiçekler poşetlere konulacaktır. Bunu küçük koçanlardan ipek çıkmadan hemen önce yapmalısınız; eğer siz çiçekleri torbalamadan önce belirdiyse, geç kaldınız demektir! Öncelikle minik koçanın etrafındaki yaprakların tepe kısmı kesilir, böylece ipekler daha belirgin bir şekilde ortaya çıkacaktır.

Ardından koçan poşete konur ve poşet de tabanından tutturulur.

Eril çiçekler, anterlerin yani erkek organların mısırın başağının dikey ve yanal saplarından çıkmaya başladığı üçüncü günün sabahı torbalanır.

Anterler hala yeşilse, torbalanma sonrasında gelişmeleri durabilir.

Torbalamadan önce, arılar veya rüzgar tarafından taşınmış olabilecek diğer çeşitlerin polenlerini bitkilerin üzerinden silkeleyin.

Torba, sabah dökülen polenleri toplayacak şekilde takılmalıdır.

Çoğu polen, çiy kuruduktan sonra, öğle saatlerinden önce salınır.

Çiçeklere birkaç kez dokunarak polenlerin dökülmesine yardımcı olunur.

Elle tozlaşma aynı gün öğle saatlerinde yapılmalıdır zira öğleden sonra torbadaki polen çok fazla ısınabilir ve canlılığını yitirebilir.

Sabahın sonunda, günün en sıcak diliminden önce, polen toplamak için farklı torbalar açılır, polenler karıştırılır ve ardından bir koçanın üzerini örten torba açılır. İpek iki gün içinde yaklaşık 3 ila 4 cm büyümüş olmalıdır.

Polen, dışarda kalan ipeğin her tarafında bir fırça yardımıyla uygulanır. Koçan başına yaklaşık bir çay kaşığı polen uygulanması gerekir. Torba derhal koçanın etrafına kapatılır ancak gelişmesi için yeterli alan bırakılır.

İpek, birkaç hafta boyunca polenlere açık olacağı için koçanların hasada kadar torbalarda bırakılması yerinde olur.

Mısır, bir yıl içinde koçan üreten tek yıllık bir bitkidir.

Tüketim için olan mısır ile tohumluk mısır aynı şekilde yetiştirilir.

Genel olarak, yaşadığınız çevreye uygun bir mısır çeşidi seçtiğinizden emin olmalısınız. İyi bir genetik çeşitliliği korumak için en az 50 bitki gerekir; 200 bitki yetiştirmek en iyisidir.

Tohum almak için, çeşit özelliklerine uygun gelişen ve seçim kriterlerini karşılayan bitkileri tercih edin: bu kriterler boyut, renk, sağlamlık, erkenci ya da geçci olması, koçanın boyutu ve yapraklarla ne kadar iyi sarmalandığıdır.

Koçanlar bitki üzerinde kuruyabilir.

Tırnakla bastırdığınızda artık çekirdekte iz kalmıyorsa mısır olgunlaşmış demektir.

Daha sonra koçanlar saptan toplanır. Yapraklar koçanlardan sıyrılır ve toplanan mısırlar kuru, iyi havalandırılan bir yerde saklanır.

Ayrıca bitkinin tamamı kesilerek kapalı bir yerde kurumaya bırakılabilir.

Tohumluk koçanlar, tanelerinin şekline, rengine, tane sıralarının sayısına, dizilimlerine ve dokularına göre seçilir.

Genetik çeşitliliği korumak için tohumluk için kullanılacak taneler çok sayıda koçandan karışık olarak seçilmelidir. Ayrıca çekirdeklerin koçanın ortasından alınması tavsiye edilir.

Koçanları ovalayarak tohumları çıkarmak için eldiven giymeyi ihmal etmeyiniz.

Poşetin dışına yazıldığında silinme riski bulunduğundan dolayı, her zaman poşetin içine tür ve çeşit adları ile tohumun alındığı yılın yazıldığı bir etiket koyun.

Tohumları birkaç gün dondurucuda saklamak parazit larvalarını öldürecektir.

Patlak mısır, atdişi mısır ve sert mısır tohumları beş yıla kadar filizlenebilir. Bazı durumlarda, bu süre on yıla kadar uzatılabilir.

Şeker mısır tohumları ise üç yıla kadar çimlenebilir. Tohumların düşük ısıda saklanmasıyla bu süre uzatılabilir.