Fermantasyon ve suyla temizleme yoluyla tohum çıkarma yöntemi

Fermantasyon işleminden geçirerek ve suyla temizleyerek tohum alma yöntemi domates ve salatalıklar için kullanılır. Fermantasyon, her bir tohumu çevreleyen ve onu uykuda tutan jelatinimsi kaplamanın ortadan kalkmasını sağlar.

Domates veya salatalık ortadan ikiye kesilir. Tohumlar, sulu kısımlarla birlikte bir kaşık yardımıyla çıkarılarak cam kavanoza konur. Gerek duyulursa biraz su eklenebilir.

Tohumlar zarar görmüş veya fermante olmuş sebzelerden alınmamalıdır. Her kavanoz türün ve çeşidin adı ile etiketlenir. Cam kavanoz, fermantasyon sürecini gözlemlemeye olanak sağlar.

Kavanozun kapağını çok sıkı kapatmayın. Sadece üzerini örtün ve sineklerden koruyun. Doğrudan güneş ışığı almayan 23° ile 30° arasında sıcak bir yere yerleştirin. Fermantasyon için gereken süre hava sıcaklığına ve fermantasyon sıvısındaki şeker miktarına bağlı olarak değişir.

Yavaş yavaş yüzeyde beyaz bir küf tabakası oluşmaya başlayacaktır. Daha düzenli bir fermantasyon sağlamak ve çok kalın bir küf tabakası oluşumunu önlemek için arada sırada karıştırmanız gerekir. Sıvı içerisinde sebzenin etli kısmından yeterince mevcut değilse bir miktar şeker eklemek süreci hızlandıracak ve zararlı küflerin oluşmasını engelleyecektir.

Fermantasyon süreci yakından izlenmelidir. Çok sıcak günlerde bu süreç 48 saatten az sürebilir. Çok uzun süre bekletilirse, artık jelatinimsi yüzeyi bulunmayan tohumlar çimlenmeye başlar ve tohum olarak saklanamaz hale gelir.

Tohumlar kavanozun dibine çöküp de sebzenin etli kısmı ile kabuğundan parçalar suyun yüzeyine çıktığında, jelatinimsi kaplamanın yok olma işlemi de tamamlanmış olur. Artık tohumların temizlenme aşamasına geçilebilir. Bu aşamada bir süzgeç yardımıyla süzülen tohumlar akan suyun altında temizlenir.

Fermantasyon olmadan suyla temizleme yöntemi

Fermantasyon yapmaksızın suyla temizleme işlemi patlıcan, balkabağı, kabak, kavun ve karpuz gibi sebzeler için kullanılır.

Tohumlar meyveden çıkarılır ve bir kevgir içinde akan su altında yıkanır. Tohumlar etli kısımdan kolayca ayrılmıyorsa, et parçalanıp tohumlar serbest kalana kadar 12 ila 24 saat suda bekletilebilir. Fermantasyonu önlemek için sıcak bir yere koymaktan kaçınmak gerekir. İşlemin ardından tohumlar gecikmeden kurutulmalıdır.

Kurutma

Yıkama işleminden sonra tohumların hızlı bir şekilde kurutulması ihmal edilmemelidir. En fazla iki gün içinde kurumuş olmaları gerekir. Bunun için 23° ila 30° arasında bir sıcaklığa sahip iyi havalandırılan kuru bir yerde ince bir elek veya bir satıh üzerine yerleştirmelisiniz.

Küçük miktarlardaki tohumlar için başka bir yöntem de onları yapışmayan fakat oldukça emici kahve filtrelerinden yararlanmaktır. Her filtreye en fazla bir tatlı kaşığı tohum koymalısınız. Çeşit ve türün adını her filtreye kalıcı mürekkeple yazmayı ihmal etmeyin. Filtreler, sıcak, kuru ve iyi havalandırılan bir yere asılır. Tohumlar güneş ışığına maruz bırakılmamalı ve kesinlikle kağıt ya da peçete üzerinde kurutulmamalıdır, çünkü yapışırlar ve çıkarılması zor olur.

Kuruma sonrası çekirdekleri birbirinden ayırmak için ellerinizin arasında ovalayın.

Tohumların ayrıştırılması

Tohumlar alındıktan sonra onları ayırmanın farklı yolları vardır. Sulu veya kuru yöntemlerden yararlanılabilir.

Pırasa, soğan gibi etle çevrili olmayan tohumlar su kullanılarak ayrıştırılabilir.

Şeffaf bir kaba bol miktarda su dökülür ve tohumlar içine bırakılır. Verimli tohumlar ağır çeker, onların kabın dibine çökmesi için su birkaç kez karıştırılır. Samanla birlikte yüzeyde kalan tohumlar bir kevgir ile alınır. Ardından dibe düşen tohumları toplamak için bir elekten yararlanılır. Bunların derhal kurutulmaları gerekir. Çok hafif olan tohumların bu şekilde ayrılması mümkün değildir.

Kuru ayırma en yaygın kullanılan yöntemdir.

Elde ayıklanan büyük tohumlu sebzelerde, örneğin fasulyelerde, bozuk şekilli veya zarar görmüş tohumları ayırmanız yeterlidir.

Tohumlukların dövüldüğü veya ezildiği durumlarda çer çöpün ayıklanması gerekir. Önce en büyük sap parçalarını tutan çok kaba bir elek kullanılır; tohumlar ve daha küçük parçalar bir kovaya düşer.

İşlem daha sonra tohumları tutan ve kalan sap parçalarının geçmesine izin veren ince bir elek kullanılarak tekrarlanır. Elek seçimi çok önemlidir; tohumları tutmalı ve mümkün olduğunca fazla sapın geçmesine olanak vermelidir.

Temizlemeyi bitirmek için tohumlar düz bir kaba dökülür ve hafif sapları ayırmak için üzerlerine hafifçe üflenir.

Tohumları ayırmak için rüzgardan da faydalanılabilir. Yere büyük bir çarşaf serilir. Üzerine tohumlar dökülürken rüzgar sapı samanı savurur. Bu işlem çok şiddetli rüzgarın olmadığı bir günde yapılmalıdır, çünkü kuvvetli rüzgarlar her şeyi darmadağın eder.

Küçük bir vantilatör veya kompresörden de yararlanılabilir, bu yöntem ağır tohumlarda etkilidir ancak çok hafif tohumlar uçup gidebilir.

Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, her zaman bir miktar tohum kaybı yaşanır.

Önemli olan tohumları ne kadar tohum ayırmak istediğinizi bilmektir.

Doğa o kadar cömerttir ki tohumları çoğaltmaya başladığınızda, kendi bahçeniz için ihtiyacınız olandan çok daha fazla miktarda tohum elde ettiğinizi kısa sürede anlayacaksınız. Kesinlikle bütün tohumları saklamaya çalışmayın, elinizdeki bol bol yeterli olacaktır.