Kabakgillerde istenmeyen çapraz tozlaşmayı önlemek için elle tozlaştırma yöntemini uygulayabilirsiniz. Bu yöntemin avantajı basit olması ve aynı türden birkaç farklı çeşidi izole etmeye gerek kalmadan aynı bahçede yetiştirmenizi sağlamasıdır.

Öncelikle Kabakgiller ailesinin iri üyelerinin çiçeklerinde elle tozlaşmaya bakalım.

Elle tozlaşmayı gerçekleştirmeden önceki akşam, açmak üzere olan aynı türden dişi ve erkek çiçekleri belirlemelisiniz. Bu esnada çiçekler karakteristik kremsi sarı renktedirler ve henüz açılmamışlardır. Çiçekler sadece bir gün için açar.

Dişi çiçeklerin saplarında gelişmeye başlamamış küçük bebek meyveler bulunur. Erkek çiçekler, çıkıntı yapmayan ince bir gövdeye sahiptir. Seçtiğiniz birkaç dişi çiçeği, onlara zarar vermeden bir mandal, yapışkan bant veya gevşekçe bağlanmış küçük bir ip parçası yardımıyla kapatın. İyi bir genetik çeşitlilik sağlamak için seçilen her dişi çiçek için farklı bitkilerde üç erkek çiçek aynı şekilde kapatılmalıdır. Bu işlem, böceklerin sabahın erken saatlerinde çiçeklere girmesini önler. Ertesi sabah seçilen çiçekleri bulmayı kolaylaştırmak için kazıklarla işaretleyebilirsiniz.

Ertesi sabah erkek çiçekler alınır ve önceki akşam seçilen dişi çiçeklere tatbik edilir. Bu işlem hava henüz ısınmadan önce, günün erken saatlerinde yapılmalıdır. Aksi takdirde polen fermente olur, üretkenliğini yitirir ve çiçekler tekrar kapanır.

Üç erkek çiçeğin taç yaprakları dikkatlice koparılır. Dişi çiçek nazikçe açılır ve üç erkek çiçeğin poleni dişi çiçeğin stigmasına uygulanır.

Tozlanmakta olan dişi çiçeğin nektarını toplamaya gelen bir arı olursa, bu çiçeği koparıp atmak gerekir. Arılar pek çok bitkinin polenini gövdelerinde taşırlar ve çapraz tozlaşma kaçınılmaz olur.

Elle tozlaşma tamamlandıktan sonra dişi çiçekler yavaşça kapatılır ve önceki akşam olduğu gibi tekrar bağlanır. Hasat zamanında elle tozlaştırılan meyveyi kolayca bulmak için çiçek sapı bir etiketle veya renkli bir ip parçasıyla işaretlenir.

Çiçekleri daha küçük olan kabakgillerin elle tozlanması daha büyük bir titizlik ve sabır gerektirir. Dişi çiçeklerin %80’inin kendiliğinden düştüğü kavunlarda, elle tozlaşma yöntemi bu işi böceklerin yapmasına kıyasla daha az verimlidir. Elle tozlaşmada %10-15’ten yüksek olmayan bir başarı oranı beklenebilir. Buna karşılık, karpuzlarda elle tozlanmasının başarı oranı %50-75’tir. Salatalıkta bu oran %85’i bulur.

Mısır ve ayçiçeği gibi bitki türleri biraz farklı bir yöntem gerektirir. Bilgi için her bir sebzeyle ilgili modüllere bakabilirsiniz.