Soğan, önceden Soğangiller (Alliaceae) olarak bilinen Nergisgiller (Amarylidaceae) ailesine aittir. Allium cepa türüne mensuptur.

Soğan, ilk yıl bitki soğanı üreten iki yıllık bir bitkidir. İkinci yıl ise çiçek açar ve ardından tohum üretir.

Bazı çeşitler erkencidir, bazı çeşitler geç yetişir. Bazıları uzun süre saklanabilir, bazıları ise daha kısa. Çeşitlerine bağlı olarak soğanlar şekil, renk ve tat bakımından çok farklı olabilirler.

Soğanların çiçek başları, kendi içinde steril olan küçük erselik çiçeklerinden oluşur. Birbirlerini döllemek için böceklere ihtiyaçları vardır. Bu, soğanların çapraz döllendiği anlamına gelir.

Bu nedenle, böcekler çeşitlerarası çapraz tozlaşmaya neden olma riski teşkil eder.

Çeşitlerarası çapraz döllenmeden kaçınmak için, 1 km’den daha az aralıkla iki çeşit soğan ekilmemelidir. Çit gibi doğal bir bariyer varsa, bu mesafe 200 metreye düşürülebilir.

Farklı çeşitleri birbirinden ayırmak için sineklik kullanmak mümkündür. Bir çeşidi kalıcı bir file ile kapatabilir ve içine bir yaban arısı kovanı koyabilirsiniz. Ya da iki çeşidi ayrı ayrı fileyle kaplayabilirsiniz: biri açıkken diğeri kapalı tutulur, ertesi gün de tam tersi yapılır. Bu yöntemler, “Tohum Üretimi’nin ABC’si” dosyasındaki ‘mekanik izolasyon teknikleri’ modülünde daha detaylı açıklanmıştır.

Tohumluk soğan, kışın depolamak için üretilenlerle aynı şekilde yetiştirilir. Bunlar gelişimlerinin ikinci yılında tohum üretecekler.

Tohumluk bitkiler üretmek için, mevsiminde çok erken çiçek açma eğilimindeki soğan filizleri veya soğan kıskaları yerine tohum ekmek daha iyidir.

İlk yıl çiçek açan her soğan sökülmelidir, çünkü bu bitkilerden elde edilen tohumlar da çok erken çiçek açacaktır.

Soğanın ilk yılında soğan oluşturması için yüksek sıcaklıklara ve uzun günlere ihtiyacı vardır.

Soğanlar, bitkinin soğanı iyice şekillendiğinde hasat edilmelidir. İlkbaharda 15 ila 20 soğan yeniden dikebileceğinizden emin olmak için, kış aylarındaki kayıpları düşünerek, bir önceki sonbaharda 20 ila 30 soğan hazırlamayı ihmal etmeyin. Soğanları, şekil, renk ve boyut gibi çeşit özellikleri uyarınca seçin. Sağlıklı ve pürüzsüz, güzel bir cilde sahip olmaları da önemlidir. Homojen bir yapısı olmayan veya yarılmış soğanlardan kurtulun.

Soğanları ılık ve iyi havalandırılmış bir yerde 10 ila 12 gün kurumaya bırakın.

Kışın çürümeye neden olabileceğinden soğanları zedelememeye dikkat edin.

Soğanları kışın soğuk ve havalandırılmış bir yere koyarak saklamak çok önemlidir.

Soğanların hasar görüp görmediklerini kış boyunca, düzenli olarak kontrol edin ve hasarlı olanları ortadan kaldırın. Her çeşidin kendi uyku dönemi vardır, bazıları diğerlerinden daha uzun sürer; ancak tümü sıcaklık 12 dereceye ulaştığında biter.

Sonraki baharın başında, soğanları 20 cm aralıklarla toprağa yerleştirin ancak çok derine gömmeyin.

Bir ila üç sap gelişecek ve bunlar en az 1 metre büyüyecek. Düşmelerini önlemek için onları sırığa bağlamak önemlidir.

Soğanın çiçek başındaki her bir çiçek, dört haftalık bir süre zarfında açacaktır.

Çiçeklenmenin başlangıcından tohumun tamamen olgunlaşmasına kadar geçen süre uzundur.

Tohum kapsüllerinin kuruması ve siyah tohumların ortaya çıkması tohumların hazır olduğu anlamına gelir.

Tohumları hasat etmek için, çiçek başlarını sapın üst kısmı da dahil olacak şekilde kesin. Bez bir torbaya koyun, sonrasında da serin ve iyi havalanan bir yerde kurumasını bekleyin.

Soğuk ve nemli bölgelerde, yağmur ve rüzgar tohumların düşmelerine neden olabileceğinden erken hasat yapabilirsiniz. Bu durumda, tohumlar hazır olmasa dahi bütün bitkileri sökün ve kuru bir yerde olgunlaşmaya bırakın.

İlk olarak, çiçek başlarını ellerinizin arasında ovalayın ve ardından bir oklava ile ezin. Ayırmak içinse, tozu değil, sadece tohumları tutacak ince bir elekten yararlanın.

Hafif artıklardan kurtulmak için rüzgardan yararlanırız. Bunu; rüzgarlı bir yerde savurmak, üstlerine üflemek veya küçük bir vantilatör kullanmak suretiyle yapabilirsiniz.

Sonra tohumları soğuk suya dökün ve karıştırın. Döllenmiş tohumlar daha ağır olduğundan batacaklardır. Boş olanları ve yüzen artıkları çıkarın. Sağlam tohumları bir tabakta kurutun. Kuruduktan sonra kum gibi akacaklardır.

Paketin dışındaki yazı silinebileceğinden, her zaman içine çeşit ile türün adını ve hasat yılını belirten bir etiket koyun.

Olası parazit larvalarını öldürmek için tohumları birkaç gün dondurucuda bırakın.

Soğan tohumlarının iki yıllık çimlenme ömrü vardır. Bu bazen dört veya beş yıla kadar uzayabilir. Soğan tohumları çimlenme kapasitelerini hızla yitirdikleri için, tohumları dondurucuda bekleterek bu süreyi uzatmanız mümkündür.